Wszyscy znamy stereotypy związane z palaczami marihuany. Że śmierdzą, że się nie myją, że są leniwi, zamulenia przez cały dzień tym podobne… Ten ostatni został rozpowszechniony w latach 60 i częściowo utrzymuje się do dziś. Czy może jednak rzeczywiście istnieje tak zwany zespół amotywacyjny powodowany przez spożywanie marihuany? Nowsze badania sprawdziły, czy w stereotypie nie kryje się ziarnko prawdy.
W 1968 roku William McGlothlin i Louis West w jednym z naukowych, fachowych artykułów skarżyli się na następstwa spożywania cannabisu. Zgodnie z ich obserwacjami niegdyś zaangażowani studenci stawali się coraz bardziej leniwi i zapadali w stan głębokiej i zrelaksowanej beztroski, sięgającej nawet apatii.
Ich zdaniem regularne spożywanie marihuany niesie za sobą długotrwałe zmiany osobowości, które skutkują tym, że dane osoby nie są w stanie snuć kompleksowych planów na przyszłość i mają skłonności do dziecięco-magicznego sposobu myślenia, przy czym określają się za kreatywnych jednocześnie stając się coraz mniej produktywny. Do opisania tego stanu McGlothlin i West użyli określenia zespół amotywacyjny.
Artykuł nie długo pozostał bez komentarza. W 1971 roku amerykański socjolog Erich Goode opublikował wyniki ankiety w renomowanym czasopiśmie Nature. Porównał on dokonania studenckie 560 uczniów uczelni. Siedem na dziesięciu studentów miało już do czynienia z marihuaną. Najlepsze wyniki osiągali akurat ci studenci, którzy od czasu do czasu palili trawkę.
Abstynenci wśród ankietowanych mieli tylko nieco lepsze oceny niż osoby regularnie spożywające duże dawki cannabisu. Jego wyniki wprawdzie nie są reprezentatywne, ale zespół amotywacyjny zdaniem Goode jest prawdopodobnie wszystkim, ale nie nieuniknioną konsekwencją konsumpcji cannabisu.
W roku 1973 zespół badaczy na czele z Davidem Kupferem w komentarzu do badań McGlothlina i Westa również krytycznie wypowiedzieli się na ten temat. Zespół na bazie swojego porównania osób silnie nadużywających do osób palących od czasu do czasu doszedł do wniosku, że depresyjne symptomy mogą występować jeszcze przed spożywaniem cannabisu i zmniejszona motywacja jest bardziej skutkiem depresji niż spożywania cannabisu.
Dyskusja na temat istnienia zespołu amotywacyjnego nie była na tym zakończona. Jeszcze w roku 2005 niemiecki psychiatra Karl-Ludwig Täschner w fachowej książce opisywał zespół amotywacyjny jako stan, „który pojawia się po dłuższym lub krótszym czasie po zażyciu marihuany”. Poprzez spożycie cannabisu konsumenta nachodzi „demobilizujący letarg”. „Coraz częściej unika się nowych zadań. Zainteresowanie podjęcia się ich stale maleje”, wyjaśnia Täschner.
Utrzymujący się stan zmniejszonej motywacji wywoływany przez cannabis do dziś nie został jednoznacznie potwierdzony. W ekspertyzie z roku 1998 naukowcy Dieter Kleiber i Karl-Arthur Kovar wskazali, że nie da się jednoznacznie wyjaśnić, w jakim stopniu sam cannabis wywołuje zespół amotywacyjny. Spożywanie cannabisu może być też następstwem symptomatyki depresyjnej bądź wyrazem alternatywnych wartości oraz stylu życia.
Kolejna ekspertyza z roku 2007, przeprowadzona przez Kay Uwe Petersena i Rainera Thomasiusa, również dochodzi do wniosku, że nauka dotychczas nie udowodniła, że cannabis rzeczywiście jest powodem demotywacji konsumentów.
Jednak to nie oznacza jeszcze, że teorię o zespole amotywacyjnym można odłożyć do akt. W ostatnich latach znowu zaczęto przeprowadzać badania na ten temat. Istnieją dowody, że palenie marihuany u młodzieży ma niekorzystny wpływ na karierę szkolną oraz zawodową i może to być spowodowane zmniejszoną motywacją do pracy powstałą w wyniku spożywania marihuany.
Amerykański zespół badaczy na czele z Ileana Pacheco-Colón przeprowadził przegląd wszystkich przeprowadzonych od 1990 roku badań, które przebadały motywację konsumujących marihuanę osób. Odrzucono badania na zwierzętach.
W 9 na 22 badania można było udowodnić zredukowaną motywację. Reszta badań natomiast nie znalazła żadnego dowodu dla przyjęcia zespołu amotywującego. Zespół autorów streścił, że istnieje częściowe wsparcie dla istnienia zespołu amotywującego jako następstwo spożywania cannabisu.
Źródła:
Goode, E. (1971). Drug Use and Grades in Colleges. Nature, 234, 225-227.
Kleiber, D. & Kovar, K.-A. (1998). Auswirkungen des Cannabiskonsums. Eine Expertise zu pharmakologischen und psychosozialen Konsequenzen. Stuttgart: Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft.
Kupfer, D. J., Detre, T., Koral, J. & Fajans, P. (1973). A Comment on the „Amotivational Syndrome“ in Marijuana Smokers. Am J Psychiatry, 130 (12), 1319-1322.
Luijten, M., Schellekens, A. F., Kühn, S. Machielse, M. W. J. & Sescousse, G. (2017). Disruption of Reward Processing in Addiction An Image-Based Meta-analysis of Functional Magnetic Resonance Imaging Studies. JAMA, 74(4), 387-398.
McGlothlin, W. & West, J. (1968). The Marihuana Problem: An Overview. Amer. J. Psychiat., 125, 370-378.
Pacheco-Colón, I., Limia, J. M. & Gonzalez, R. (2018). Nonacute Effects of Cannabis Use on Motivation and Reward Sensitivity in Humans: A Systematic Review. Psychology of Addictive Behaviors, 32(5), 497-507.
Petersen, K.-U. & Thomasius, R. (2007). Auswirkungen von Cannabiskonsum und -missbrauch. Lengerich: Pabst Science Publishers.
Täschner, K.-L. (2005). Cannabis. Biologie, Konsum und Wirkung. Köln: Deutscher Ärzte-Verlag.
