Zdrowotne Korzyści Płynące z Konopnych Produktów Spożywczych
Nasiona konopi pod względem odżywczym są bez wątpienia jednymi z najbardziej wartościowych owoców oleistych. Nasiona konopi i olej konopny są stosowane w diecie człowieka od tysięcy lat. Do połowy XIX wieku olej konopny był znanym i cenionym olejem roślinnym.
Od połowy lat 90-tych konopie przemysłowe świętują swój powrót jako odnawialny surowiec i dostawca wysokiej jakości włókien i nasion. Nauka odkryła wysoką wartość nasion konopi dopiero w ostatnich latach i dziś przewiduje wspaniałą przyszłość dla konopi jako roślin oleistych i nasiennych. Co sprawia, że nasiona konopi i olej konopny są tak wartościowe?
Olej konopny jest szczególnie bogaty w wielonienasycone kwasy tłuszczowe (ok. 90%), które są niezbędne dla ludzkiego organizmu. Na szczególną uwagę zasługują niezbędne kwasy tłuszczowe: kwas linolowy (50 – 70%) i kwas alfa-linolenowy (15 – 25%); w szczególności kwas alfa-linolenowy omega-3 występuje w takich proporcjach tylko w bardzo niewielu olejach spożywczych.
Ze względu na ogólnie zrównoważony skład kwasów tłuszczowych, olej konopny jest jednym z najbardziej wartościowych olejów spożywczych. W celu zapewnienia prawidłowej równowagi hormonów tkankowych, tłuszcze omega-6 i omega-3 powinny być dostarczane w stosunku 3:1. Ale w przypadku oleju konopnego dawka tłuszczów omega-6 jest aż 20 razy większa. Stosunek tłuszczów omega-6 do omega-3 w oleju konopnym wynosi 3:1. Olej konopny jest więc jednym z najlepszych dostawców omega-3.
15 do 20 gramów oleju konopnego wystarcza, aby całkowicie pokryć dzienne zapotrzebowanie człowieka na niezbędne i najważniejsze kwasy tłuszczowe. Włączony do codziennego jadłospisu olej konopny chroni przed wieloma chorobami metabolicznymi, miażdżycowo-naczyniowymi, a więc przede wszystkim sercowo-naczyniowymi, które w aktualnych badaniach przypisuje się m.in. zbyt wysokiemu udziałowi nasyconych i trans kwasów tłuszczowych w diecie.
Dzięki tym składnikom, nasiona konopi i olej konopny to nie tylko żywność o szczególnie wysokiej jakości pod względem fizjologii żywieniowej – istnieje dla nich również wiele zastosowań terapeutycznych. Jako kwas tłuszczowy omega-3, kwas alfa-linolenowy ma działanie porównywalne z olejem rybim i dlatego może być stosowany terapeutycznie w chorobach układu sercowo-naczyniowego i przewlekłych stanach zapalnych.
Na szczególną uwagę jako środek leczniczy zasługuje również kolejny składnik. Konopie są jedną z niewielu roślin oleistych, których nasiona zawierają kwas gamma-linolenowy (GLA) (2-4%). Niedobór kwasu gamma-linolenowego, który u zdrowych ludzi powstaje w organizmie z kwasu linolowego, może prowadzić do poważnych chorób metabolicznych. Jeśli kwas gamma-linolenowy jest przyjmowany w takich przypadkach, można pozytywnie wpłynąć na różne stany chorobowe. Należą do nich atopowe zapalenie skóry, zespół napięcia przedmiesiączkowego, reumatoidalne zapalenie stawów i neuropatia cukrzycowa – a to tylko najważniejsze obszary zastosowań.
Nasiona Konopi
Z botanicznego punktu widzenia, owoc konopi, czyli nasiona konopi, to orzech otoczony cienką, szklistą łupiną owocową. Bogate w składniki odżywcze nasiona są koloru brązowego do czarno-szarego, czasem zielono-szarego. Nasiona konopi mają średnicę około 3 do 4 mm i masę tysiąca sztuk 15-20g.
Organizm ludzki nie jest w stanie sam wyprodukować ośmiu z 21 aminokwasów. Aby niezbędne białka ustrojowe mogły być budowane w organizmie człowieka w wystarczających ilościach muszą być one dostarczane z zewnątrz. Dlatego też te osiem aminokwasów nazywanych jest aminokwasami niezbędnymi.
Białko konopne zawiera wszystkie osiem niezbędnych aminokwasów i dlatego jest bardzo wysokiej jakości. Głównym składnikiem jest globulina edestyna, która jest jeszcze łatwiejsza do strawienia niż białko sojowe. Nasiona konopi są więc dobrym źródłem białka dla człowieka; z białka konopi organizm ludzki może wytworzyć wszystkie białka niezbędne do życia. Ze względu na podobieństwo do białek globularnych osocza krwi, organizm może łatwo tworzyć immunoglobuliny np. z białka konopi, które odgrywają ważną rolę w obronie przed infekcjami.
Olej Konopny
Aby wyprodukować równie wartościowy olej z cennych nasion konopi, konieczne jest ich delikatne zbieranie i tłoczenie. Nasiona są zamknięte w twardej skorupce, która chroni składniki przed wpływem środowiska, zwłaszcza tlenu i światła. Aby wydobyć olej, nasiona muszą być tłoczone aż do jego uzyskania. Jednak w tym przypadku zalecana jest ostrożność. Podczas tłoczenia wytwarzane jest ciepło, a jeśli jest ono zbyt wysokie, białka i tłuszcze ulegają chemicznym przemianom.
Z tego powodu do pozyskiwania oleju do celów spożywczych stosujemy wyłącznie metodę tłoczenia na zimno, w której temperatura nie przekracza 40°C. Delikatne tłoczenie na zimno i hermetyczne rozlewanie do ciemnych butelek pozwala zachować cenne kwasy tłuszczowe oraz naturalny orzechowy smak oleju.
Olej konopny jest doskonały do gotowania, nie tylko ze względu na swój wyjątkowy smak, ale także z powodu zawartości niezbędnych kwasów tłuszczowych.
Ze względu na spektrum kwasów tłuszczowych olej konopny należy do ścisłej czołówki najlepszych olejów roślinnych i powinien, o ile pozwala na to technika gotowania, zastępować zwykłe oleje lub być z nimi łączony. Ponieważ temperatura dymienia nierafinowanego konopnego oleju spożywczego wynosi już 165°C, nie należy go używać do smażenia ani do głębokiego smażenia, ponieważ te techniki przygotowawcze wytwarzają temperaturę powyżej 165°C, która niszczy kwasy tłuszczowe i negatywnie wpływa na smak oleju konopnego.
Olej konopny nadaje się do gotowania na parze, o ile obecność wody zapobiega powstawaniu zbyt wysokich temperatur. Może być również używany do przygotowywania sosów sałatkowych, past kanapkowych, marynat i dipów. Najważniejszym niezbędnym kwasem tłuszczowym dla ludzi i ssaków jest kwas linolowy, 2-krotnie nienasycony kwas tłuszczowy omega-6.
Występuje on w wielu olejach roślinnych, a w oleju konopnym osiąga zawartość ponad 50%. Zgodnie z zaleceniami dotyczącymi spożycia składników odżywczych, średnie zapotrzebowanie na kwas linolowy dla zdrowej, młodej osoby dorosłej wynosi 7g/dobę, przy czym zalecana ilość do spożycia to 10g/dobę. Odpowiada to około 50 do 60g nasion konopi lub 15 do 20g oleju konopnego dziennie.
Olej zawarty w nasionach rośliny konopi jest uważany za najbardziej wartościowy olej spożywczy ze wszystkich. Ze względu na wyjątkowo dobrze zbilansowany profil kwasów tłuszczowych, można by żyć na oleju/nasionach konopi przez całe życie, nie cierpiąc na niedobór niezbędnych kwasów tłuszczowych (EFA). Zawartość ok. 3% kwasu gamma-linolenowego (GLA) czyni go wyjątkowym.
Skład kwasów tłuszczowych w naszej diecie w ostatnim stuleciu znacznie się zmienił. Oleje o niskiej zawartości niezbędnych kwasów tłuszczowych stały się standardem w naszych sklepach spożywczych. Kupujemy oleje, które zostały zmienione przez ciepło i chemikalia. Ich naturalne składniki odżywcze są przekształcane w substancje szkodliwe dla zdrowia: trans kwasy tłuszczowe, polimery i inne substancje. W procesie uwodorniania – stosowanym na szeroką skalę od lat 30. XX wieku do produkcji margaryny i tłuszczów piekarniczych – do naszej żywności trafia wiele zmodyfikowanych substancji tłuszczowych.
Rafinowane produkty olejowe – „białe” tłuszcze i „białe” oleje – są pod względem odżywczym porównywalne z rafinowanym białym cukrem i białą mąką: nie zawierają białka, są zdemineralizowane, pozbawione witamin i błonnika. Nie mogą być one prawidłowo metabolizowane, pozbawiają organizm minerałów i witamin, a w dłuższej perspektywie prowadzą do objawów niedoboru.
